Aby usprawnić działanie strony, serwis wykorzystuje pliki cookies, zapisywane na urządzeniu użytkownika. Pliki te można wyłączyć w ustawieniach przeglądarki.

Wiejski Ośrodek Kultury w Ochotnicy Górnej

WOK na Facebook
WOK Logo

Wiejski Ośrodek Kultury

w Ochotnicy Górnej

Wiejski Ośrodek Kultury w Ochotnicy Górnej

Konwencja Karpacka szansą dla turystyki zrównoważonej

Monika Ochwat – Marcinkiewicz

Stowarzyszenie Ekopsychologia

Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.

www.ekopsychologia.com

 

I. Koncepcja zrównoważonej turystyki

Zrównoważona turystyka harmonizuje ochronę środowiska z rozwojem gospodarczym i społecznym  określonego regionu. Turystyka może i powinna grać istotną rolę w dążeniu do zrównoważonego rozwoju regionu Karpackiego. Każda forma aktywności turystycznej może mieć biofizyczny wpływ na ekosystem górski dlatego odpowiednio zorganizowana turystyka jest decydująca w efektywnej ochronie i rozwoju tych unikatowych obszarów.

 

  1. Podstawowe zasady rozwoju turystyki zrównoważonej

Niemal każda forma turystyki może zostać zaplanowana i realizowana tak, aby nie degradować środowiska naturalnego oraz społecznego. Wystarczy podczas opracowania i wdrażania przedsięwzięć turystycznych przestrzegać zasad, odnoszących się do aspektu przyrodniczego, społecznego, kulturowego oraz ekonomicznego.

 

Aspekt przyrodniczy

  • Poszanowanie i ochrona biologicznej różnorodności regionu;
  • Ustalenie i przestrzeganie chłonności regionu;
  • Monitorowanie chłonności w miarę rozwoju turystyki;
  • Monitorowanie wpływu działalności turystycznej na florę, faunę oraz krajobraz regionu;

 

Aspekt społeczny

  • Poszanowanie społecznej różnorodności regionu;
  • Zapewnienie, że rozwój turystyki chroni, a nie niszczy różnorodność kulturową społeczności lokalnej;
  • Aktywne zniechęcanie do form turystyki powodującej dysfunkcje społeczne;
  • Zapewnienie takiej skali, rodzaju i tempa turystyki, które sprzyja naturalnej gościnności wobec turystów i obopólnego zrozumienia;

 

Aspekt kulturowy

  • Poszanowanie różnorodności lokalnego dziedzictwa i kultury regionu;
  • Promowanie autentycznej i unikalnej turystyki kulturowej, nie sprowadzającej kultury miejscowej do roli towaru;
  • Rozwijanie turystyki charakterystycznej dla obszaru - unikanie kopiowania;
  • Promowanie turystyki zgodnie z lokalnymi aspiracjami kulturowymi i rozwojowymi;

 

Aspekt ekonomiczny

  • Rozwijanie takich form zatrudnienia, które zatrzymują ludzi na danym obszarze;
  • Kultywowanie i rozwój tradycyjnych zawodów;
  • Popieranie różnorodności ekonomicznej poprzez łączenie turystyki z istniejącą działalnością lokalnej społeczności;
  • Promowanie wykorzystania i sprzedaży lokalnych produktów żywnościowych i usług;

 

  1. Korzyści z turystyki zrównoważonej

Podstawową zaletą turystyki zrównoważonej jest jej długotrwałość. Ta długotrwałość odnosi się zarówno do produktu turystycznego, popytu na ten produkt, jak i do rozwoju gospodarczego oraz społecznego danego miejsca.

 

Turystyka zrównoważona przynosi szereg korzyści gospodarczych, społecznych oraz środowiskowych:

  • Stanowi ważne dodatkowe lub nowe źródło dochodu;
  • Wspiera powstawanie nowych miejsca pracy w turystyce i działalności okołoturystycznej;
  • Utrzymuje już istniejących miejsca pracy w sektorze usług (transporcie, usługach noclegowych);
  • Wspiera powstawanie nowych przedsiębiorstw. Wzmacnia tym samym lokalną gospodarkę;
  • Inicjuje rozwój nowych atrakcji, tj. zaplecza kulturalnego czy rozrywkowego;
  • Zwiększa poczucie przynależności społecznej;
  • Chroni i rozwija miejscowe obyczaje, usługi oraz rzemiosło;
  • Wspiera rozwój tożsamości lokalnej;
  • Zapewnia zasoby finansowe i jest istotnym bodźcem do ochrony i poprawy stanu środowiska naturalnego;
  • Inicjuje działania mające na celu ochronę i rewitalizację obiektów historycznych, np. zamków, klasztorów, parków i ogrodów;
  • Wpływa na poprawę stanu środowiska naturalnego (wywóz śmieci oraz ogólna poprawa stanu budynków i gospodarstw domowych);

 

II. Turystyka zrównoważona w Karpatach

  1. Karpaty – idealny punkt docelowy

Region karpacki ma duży potencjał do rozwoju turystyki ze względu na relatywnie dobrze zachowane dziedzictwo naturalne i kulturowe oraz rozwiniętą sieć schronisk górskich i szlaków pieszych.

Turystyka jest niewątpliwie szansą na rozwój gospodarczy w tego regionu. Dodatkowo inwestycje turystyczne uwzględniające podnoszenie poziomu wiedzy społeczności lokalnych umożliwią mieszkańcom Karpat podejmowanie nowych i dodatkowych form zatrudnienia.

 

Następujące formy turystyki mogą być z powodzeniem rozwijane w regionie Karpackim:

•      Turystyka tradycyjna i wiejska

•      Ekoturystyka

•      Agroturystyka

•      Turystyka kulturowa

 

  1. Niepokojące tendencje

Rozwój turystyki w Karpatach jest obecnie zupełnie niekontrolowany, co oznacza że infrastruktura turystyczna powstaje często bez uwzględnienia walorów krajobrazowych, charakteru miejsca i lokalnej kultury. Turystyka zimowa, opierająca się głównie na narciarstwie zjazdowym rozwija się niebywale szybko. Masowe budowanie wyciągów narciarskich powoduje wycinkę wielu hektarów lasów. Brak wiedzy o rodzajach preferowanych przez turystów form aktywności turystycznych powoduje brak zróżnicowanej oferty oraz jej sezonowość.

 

III. Konwencja na rzecz ochrony i zrównoważonego rozwoju Karpat

Konwencja została podpisana przez Republikę Czeską, Republikę Węgierską, Polskę, Rumunię, Republikę Słowacką, Serbię oraz Ukrainę w Kijowie w 2003 roku. Polska ratyfikowała Konwekcję 27 lutego 2006 roku i weszła ona w życie w czerwcu 2006 roku

 

Konwencja Karpacka jest instrumentem innowacyjnym, zapewniający międzynarodową ochronę unikatowego środowiska naturalnego oraz dziedzictwa kulturowego, znajdującego się w Karpatach. Ma ona za zadanie podnoszenie jakości życia mieszkańców regionu, wzmocnienia lokalnej gospodarki i zwiększenia aktywności społeczności lokalnych;

 

W ramach Konwencji kraje podejmują współpracę w następujących dziedzinach:

·         Zintegrowane podejście do gospodarowania zasobami ziemi,

·         Ochrona i zrównoważone użytkowanie różnorodności biologicznej i krajobrazowej,

·         Planowanie przestrzenne,

·         Zrównoważone i zintegrowane zarządzanie wodami dorzeczy,

·         Zrównoważony transport i infrastruktura,

·         Zrównoważona turystyka,

·         Przemysł i energia,

·         Dziedzictwo kulturowe i wiedza ludowa,

·         System ocen oddziaływania na środowisko i informowania o stanie środowiska, monitoring oraz wczesne ostrzeganie,

·         Podnoszenie świadomości, edukacja i udział społeczeństwa.

 

II. Zrównoważona turystyka w Konwencji Karpackiej

 

Artykuł 9. Konwencji Karpackiej - zrównoważona turystyka

1.      Strony podejmą środki mające na celu promowanie zrównoważonej turystyki w Karpatach, przynoszącej korzyści ludności miejscowej, opartej na wyjątkowym charakterze przyrody, krajobrazu i dziedzictwa kulturowego Karpat, a także rozszerza współprace w tym celu.

2.      Strony będą prowadzić politykę mająca na celu promowanie współpracy transgranicznej, przyczyniającej sie do rozwoju zrównoważonej turystyki, na przykład przez opracowywanie skoordynowanych lub wspólnych planów zarządzania transgranicznymi lub przygranicznymi obszarami chronionymi oraz innymi terenami o walorach turystycznych.

 

  1. Wdrażanie artykułu 9

Artykuł 9 Konwencji Karpackiej będzie wdrażany poprzez opracowywanie międzynarodowych, skoordynowanych planów zarządzania oraz poprzez działania w transgranicznych obszarach chronionych.

 

Skoordynowane i wspólne plany zarządzania

  • Są niezbędne dla promocji zrównoważonej turystyki na poziomie  międzynarodowym;
  • Zapewniają, że wspólne przedsięwzięcia będą realizowane pomimo granic narodowych;
  • Powinny być opracowane i wdrażane we współpracy z partnerami społecznymi;
  • Powinny brać pod uwagę różne opcje rozwoju turystyki oraz zawierać mechanizm monitorowania i kontroli wdrażania planu.

 

Transgraniczne obszary chronione

  • Zapewniają możliwość zaawansowanej współpracy pomiędzy sąsiadującymi krajami;
  • Stanowią kluczową atrakcję turystyczną w regionie ze względu na wyjątkowe walory przyrodnicze i kulturowe;
  • Już teraz możemy wymienić wiele przykładów współpracy transgranicznej w obszarach chronionych (Babia Góra, Tatry oraz Bieszczady).

 

  1. Grupa robocza ds. Turystyki

W celu zaplanowania konkretnych działań wdrażających artykuł 9 Konwencji Karpackiej została powołana Grupa robocza ds. turystyki, która opracowała projekt Protokołu Turystycznego do Konwencji Karpackiej oraz Strategii Przyszłego Rozwoju Turystyki w Karpatach.

 

Rekomendacje Grupy Roboczej na II Konferencję Stron Konwencji Karpackiej (2008 rok):

  • Grupa Robocza zidentyfikowała szkodliwy wpływ niezrównoważonej turystyki na zasoby naturalne i kulturowe w Karpatach. Stan ten wynika między innymi z niewystarczającego egzekwowania istniejącego prawa i niedostatecznego planowania zrównoważonej turystyki na poziomie krajowym.
  • Grupa Robocza przekonuje Strony i innych partnerów do planowania, rozwijania i zarządzania turystyką w Karpatach zgodnie z zasadami rozwoju zrównoważonego, do czasu sfinalizowania i przyjęcia Protokołu i Strategii ds. Turystyki.

 

  1. Protokół ds. turystyki

Protokół zawiera wytyczne dotyczące zrównoważonego planowania, rozwoju i zarządzania turystyką w Karpatach, w tym również turystyką międzynarodową. Dokument ten zobowiązuje Strony Konwencji do angażowania władz lokalnych i regionalnych w planowanie i wdrażanie turystyki zrównoważonej. Zakłada również działania zachęcające do rozwoju turystyki zrównoważonej: wsparcie zastosowania technologii przyjaznych środowisku w obiektach turystycznych, certyfikaty i znakowanie oraz obniżenie podatków.

 

Proponowane działania:

  1. Promocja Karpat, jako wyjątkowego celu podróży;

Cel ten będzie realizowany poprzez zintegrowany rozwój produktów i usług zrównoważonej turystyki oraz wieloaspektową promocję Karpat;

  1. Zarządzanie turystyką w Karpatach;

Zarządzanie powinno integrować potrzeby społeczności lokalnych oraz ochronę przyrody i dziedzictwa kulturowego;

  1. Podnoszenie świadomości w zakresie rozwoju turystyki zrównoważonej;

Budowanie kompetencji społeczności lokalnej oraz innych grup związanych z Karpatami lub je odwiedzających poprzez szkolenia oraz kampanie edukacyjne, promocyjne i informacyjne;

 

IV.                Wsparcie zrównoważonego rozwoju Karpat poprzez turystykę przyjazną środowisku

Projekt Wsparcie zrównoważonego rozwoju Karpat poprzez turystykę przyjazną środowisku realizowany jest przez Centrum Informacji o Środowisku UNEP/GRID-Warszawa (Zakład Narodowej Fundacji Ochrony Środowiska, http://www.gridw.pl) w partnerstwie ze Stowarzyszeniem Ekopsychologia oraz organizacją ANPED (Northern Alliance for Sustainability) z Holandii. Przedsięwzięcie zostało objęte honorowym patronatem Ministra Środowiska oraz Marszałków Województw: Małopolskiego, Podkarpackiego i Śląskiego. Działania prowadzone są w porozumieniu zarówno z Tymczasowym Sekretariatem Ramowej Konwencji o Ochronie i Zrównoważonym Rozwoju Karpat w Wiedniu, jak i polskim Krajowym Punktem Kontaktowym Konwencji ustanowionym w strukturach Ministerstwa Środowiska.

 

Projekt jest realizowany w okresie styczeń 2009 – listopad 2010 dzięki wsparciu udzielonemu przez Islandię, Liechtenstein i Norwegię poprzez dofinansowanie ze środków Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego i Norweskiego Mechanizmu Finansowego, a także budżetu Rzeczpospolitej Polskiej w ramach Funduszu dla Organizacji Pozarządowych. Działania są skierowane do przedstawicieli gmin karpackich: samorządów, organizacji pozarządowych i turystycznych, właścicieli gospodarstw agroturystycznych, społeczności lokalnych w województwie małopolskim, podkarpackim i śląskim.

Głównym celem projektu jest upowszechnienie zasad zrównoważonego rozwoju w działalności turystycznej w polskich Karpatach, promowanie już stosowanych w Karpatach dobrych praktyk zrównoważonej turystyki, szkolenia dla pracowników samorządowych oraz wspieranie partnerstw lokalnych zawiązywanych w celu opracowania zarysów strategii / koncepcji rozwoju zrównoważonej turystyki w gminach karpackich.

Główne działania w projekcie:

  1. Inwentaryzacja dobrych praktyk zrównoważonej turystyki w Karpatach

Działanie to mam na celu promocję a przykładów skutecznego wdrożenia przez wybrane gminy karpackie przedsięwzięć związanych z turystyką przyjazną środowisku. Zinwentaryzowane następujące dobre praktyki:

  1. Bieszczadzka Marka Lokalna;
  2. Chata Bojkowska – ośrodek zrównoważonego rozwoju;
  3. Droga Knurowska - Gościniec Barabów: historyczna droga strategiczna z Harklowej do Ochotnicy;
  4. Ekomuzeum Bieszczadzkie „Trzy Kultury”;
  5. Ekomuzeum Lanckorona;
  6. Górskie trasy rowerowe na pograniczu czesko-polsko-słowackim;
  7. Przysłop pod Babią Górą - przysiółek przyjazny środowisku;
  8. Stowarzyszenie Gościniec 4 Żywiołów;
  9. Trasy narciarstwa biegowego na Kubalonce (Wisła – Istebna);
  10. Szlak rowerowy „Zielony Rower”;
  11. Święto Chleba w gospodarstwie agroturystycznym "U Flika";
  12. Sianokosy w gospodarstwie agroturystycznym "Paryja";
  13. "Owca ponad podziałami";
  14. Chlebowa Chata w Górkach Małych k. Brennej – „od ziarenka do bochenka”;
  15. Karpacki Szlak Rowerowy;
  16. Działalność Lokalnej Organizacji Turystycznej „Beskid Zielony”;
  17. Karpacko-Galicyjski Szlak Naftowy;
  18. Podkarpackie Winnice - odrodzenie tradycji winiarskich w polskich Karpatach;
  19. „O zabudowie Lanckorony” - krajoznawcze podchody / Wędrówki tematyczne -
    "O zabudowie Lanckorony";
  20. Szlak Wołoski;

 

  1. Seminaria szkoleniowe „Wspólnie dla Karpat, czyli jak planować i rozwijać turystykę przyjazną środowisku w Twojej Gminie”.

Zorganizowanych zostało 6 seminariów szkoleniowych (po dwa w każdym karpackim województwie) dla przedstawicieli gmin karpackich: władz samorządowych, organizacji pozarządowych i turystycznych, mediów i in. Seminaria dotyczą  sposobów wdrażania zapisów Konwencji Karpackiej w zakresie rozwoju zrównoważonej turystyki w regionie.

 

  1. Lokalne partnerstwa na rzecz zrównoważonej turystyki

Gminne grupy partnerskie będą opracowywać koncepcję rozwoju zrównoważonej turystyki w swoich gminach opartej na zapisach Konwencji Karpackiej, wraz z planem ich wdrożenia. W skład grupy partnerskiej powinny wejść – oprócz przedstawicieli samorządu lokalnego – także np. przedstawiciele lokalnej organizacji pozarządowej, organizacji turystycznej, domu kultury, usługodawców (w tym kwaterodawców), przedstawicieli dyrekcji obszarów chronionych, nadleśnictw i innych instytucji. Zarysy strategii wezmą udział w specjalnym konkursie.

 

  1. Kampania informacyjna

Celem kampanii będzie zwrócenie uwagi karpackiej społeczności na rolę zrównoważonej turystyki w rozwoju gminy i regionu. Pojawimy się na wybranych karpackich imprezach regionalnych, upowszechniając informacje nt. zrównoważonej turystyki i Konwencji Karpackiej wśród społeczności lokalnych i turystów odwiedzających region.

 

  1. Konferencja Karpacka

 

Uwieńczeniem Projektu będzie 2 - dniowa konferencja (jesień 2010) służąca dyskusji i wymianie doświadczeń nt. rozwoju zrównoważonej turystyki i współpracy regionalnej w tej dziedzinie. Nastąpi podsumowanie konkursu na zarys strategii rozwoju zrównoważonej turystyki i nagrodzenie zwycięzców, prezentacje dobrych praktyk, poradnika i portalu "Wirtualne Karpaty". 

Informacje Kulturalne